Việc dùng thuốc nhỏ mắt kháng sinh là một giải pháp điều trị phổ biến, giúp kiểm soát nhiễm khuẩn ngay tại chỗ mà không cần dùng đến thuốc toàn thân. Tình trạng viêm mắt có liên quan đến nhiễm khuẩn là một trong những vấn đề thường gặp trong nhãn khoa. Nguyên nhân có thể đến từ việc tiếp xúc trực tiếp với vi khuẩn từ môi trường hoặc do bội nhiễm trong quá trình mắc các bệnh lý khác về mắt.
Hiểu đúng về thuốc nhỏ mắt kháng sinh là gì?
Thuốc nhỏ mắt kháng sinh là một trong những phương pháp điều trị phổ biến khi gặp phải các tình trạng viêm nhiễm ở mắt. Đây là nhóm dược phẩm chứa hoạt chất kháng sinh, có tác dụng tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh tại vùng mắt.
Ngoài dạng dung dịch nhỏ mắt thông thường, thuốc kháng sinh còn được bào chế dưới dạng thuốc mỡ tra mắt, giúp duy trì hiệu quả lâu hơn nhờ khả năng bám dính cao trên bề mặt nhãn cầu. Một số hoạt chất thường có mặt trong các loại thuốc này có thể kể đến như bacitracin, neomycin, polymyxin B – đều là những kháng sinh phổ biến trong điều trị các bệnh lý về mắt như: viêm bờ mi, viêm kết mạc, viêm loét giác mạc, lẹo mắt hay chắp.
Lưu ý quan trọng: Thuốc mỡ hoặc thuốc nhỏ mắt kháng sinh được thiết kế đặc biệt để điều trị tại mắt, hoàn toàn không nên sử dụng cho các vùng da khác trên cơ thể như mặt hay mụn trứng cá. Việc dùng sai mục đích không chỉ không mang lại hiệu quả mà còn có thể gây kích ứng hoặc khiến vi khuẩn kháng thuốc.
Phân loại các loại thuốc nhỏ mắt kháng sinh phổ biến
Trong điều trị các bệnh lý nhiễm khuẩn tại mắt, thuốc nhỏ mắt kháng sinh đóng vai trò quan trọng, đặc biệt khi cần kiểm soát tình trạng viêm, sưng hoặc nhiễm trùng tại chỗ.
Thuốc kháng sinh đơn
Một số dòng thuốc nhỏ mắt được bào chế dưới dạng mỡ tra mắt, với thành phần chủ yếu là các hoạt chất kháng sinh đơn. Dưới đây là phân loại chi tiết các nhóm thuốc kháng sinh đơn lẻ thường được sử dụng trong nhãn khoa:
- Nhóm beta-lactam (Penicillin, Cephalosporin): Đây là nhóm kháng sinh được sử dụng phổ biến trong điều trị các bệnh viêm nhiễm ở mắt do khả năng kháng khuẩn mạnh. Tuy nhiên, nhiều chủng vi khuẩn hiện nay đã sản sinh men beta-lactamase khiến thuốc bị mất tác dụng. Ngoài ra, nhóm này cũng dễ gây dị ứng, đặc biệt ở trẻ nhỏ, nên cần dùng theo chỉ định nghiêm ngặt từ bác sĩ.
- Chloramphenicol: Là một trong những hoạt chất được đánh giá cao nhờ phổ kháng khuẩn rộng, bao gồm cả vi khuẩn gram dương và gram âm. Chloramphenicol thẩm thấu tốt vào tiền phòng mắt và hiếm gây dị ứng, nhưng cần lưu ý nguy cơ hiếm gặp là suy tủy xương, khiến thuốc bị chống chỉ định cho trẻ nhỏ.
- Nhóm aminoglycosid: Các loại như neomycin, kanamycin, gentamycin được dùng nhiều trong dự phòng nhiễm khuẩn tại mắt. Thế hệ mới ít gây kích ứng và có hiệu quả rộng hơn, tuy nhiên vẫn nên thận trọng khi dùng dài ngày để tránh độc tính tích lũy.
- Cyclin (Tetracyclin, Terramycin): Do không bền trong dạng dung dịch, nhóm cyclin chủ yếu được bào chế dưới dạng mỡ tra mắt. Hiệu quả tốt với các cầu khuẩn và thường dùng trong điều trị bệnh mắt hột hoặc phòng viêm mắt ở trẻ sơ sinh.
Nhóm thuốc nhỏ mắt kháng sinh kết hợp corticoid
Trong điều trị các bệnh lý viêm nhiễm ở mắt, thuốc nhỏ mắt kháng sinh kết hợp với thành phần kháng viêm corticoid là một trong những lựa chọn mang lại hiệu quả mạnh mẽ. Sự phối hợp này không chỉ giúp tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh mà còn làm giảm nhanh các triệu chứng khó chịu như đỏ mắt, sưng, đau rát – vốn là hậu quả của quá trình viêm.
Tuy nhiên, dù mang lại hiệu quả nhanh, nhóm thuốc phối hợp này cũng tiềm ẩn không ít rủi ro nếu sử dụng không đúng chỉ định. Cụ thể:
- Giảm sức đề kháng tại chỗ: Corticoid có thể vô tình làm suy yếu hàng rào miễn dịch của mắt, khiến vi khuẩn, virus hoặc nấm dễ xâm nhập hơn, dẫn đến nhiễm khuẩn thứ phát.
- Làm chậm quá trình hồi phục: Việc dùng corticoid kéo dài có thể khiến vết thương ở giác mạc và kết mạc liền chậm, ảnh hưởng đến thời gian điều trị.
- Nguy cơ tăng nhãn áp: Một số bệnh nhân có cơ địa nhạy cảm có thể bị tăng nhãn áp, thậm chí tiến triển thành bệnh lý glaucoma nếu không được theo dõi sát sao.
- Ảnh hưởng đến thị lực: Lạm dụng thuốc có thể gây đục thủy tinh thể, mỏng củng mạc, thậm chí trong trường hợp nặng có thể gây thủng nhãn cầu – ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị giác lâu dài.
Các loại thuốc nhỏ mắt kháng sinh và lưu ý quan trọng khi sử dụng
Trong điều trị các bệnh lý nhiễm khuẩn ở mắt, việc sử dụng thuốc nhỏ mắt kháng sinh và thuốc mỡ tra mắt đúng cách không chỉ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả mà còn hạn chế nguy cơ kháng thuốc. Dưới đây là một số loại thuốc kháng sinh tra mắt thường gặp cùng những điều cần lưu ý khi sử dụng.
Thuốc mỡ Gentamicin 0,3%
Gentamicin là thuốc kháng sinh nhóm aminoglycosid có phổ tác dụng rộng, thường được chỉ định để điều trị các bệnh lý như viêm kết mạc, viêm mí mắt, lẹo mắt, viêm túi lệ hay loét giác mạc. Thuốc hiện có hai dạng phổ biến:
- Dung dịch nhỏ mắt: Nhỏ 1–2 giọt/lần, từ 3–8 lần/ngày, sử dụng trong khoảng 5–12 ngày tùy mức độ bệnh và hướng dẫn từ bác sĩ.
- Thuốc mỡ tra mắt: Bôi một lượng khoảng 1,5cm vào mắt, 2–3 lần/ngày.
Tetracyclin 1%
Đây là loại thuốc mỡ mắt kháng sinh thường dùng để điều trị các nhiễm khuẩn do vi khuẩn còn nhạy cảm với tetracyclin, điển hình là viêm kết mạc và đau mắt hột. Thuốc được tra vào mắt khoảng 2–3 lần mỗi ngày, lượng nhỏ vừa đủ.
Lời kết
Trước khi quyết định sử dụng bất kỳ loại thuốc nhỏ mắt kháng sinh nào, hãy đảm bảo rằng bạn đã được tư vấn đầy đủ về lợi ích và tác dụng phụ có thể xảy ra. Tại Kiến thức Y khoa thường xuyên cập nhật những thông tin hữu ích về thuốc kháng sinh.