Liệu có nên vội vàng dùng thuốc kháng sinh cho bé ngay từ những ngày đầu đời? Thực tế, hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh còn rất non nớt, việc sử dụng kháng sinh không đúng cách không chỉ ảnh hưởng đến khả năng đề kháng tự nhiên của trẻ mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro như rối loạn tiêu hóa, dị ứng hoặc nghiêm trọng hơn là kháng thuốc.
Hiểu đúng về thuốc kháng sinh cho bé
Thuốc kháng sinh cho bé là nhóm dược phẩm chuyên dùng để tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của vi khuẩn – tác nhân chính gây nên nhiều bệnh lý nhiễm trùng. Khi bé mắc các bệnh như viêm phổi, viêm tai giữa, hay viêm họng do vi khuẩn, kháng sinh có thể giúp cải thiện nhanh tình trạng sức khỏe và ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.
Tuy nhiên, không phải lúc nào thuốc kháng sinh cũng là lựa chọn đầu tiên. Bởi lẽ, mỗi loại kháng sinh chỉ có hiệu quả với một nhóm vi khuẩn nhất định. Việc sử dụng không đúng chỉ định – đặc biệt ở trẻ nhỏ – có thể gây ra các tác dụng phụ như tiêu chảy, buồn nôn, đau bụng hay rối loạn tiêu hóa.
Chính vì thế, khi cần dùng thuốc kháng sinh cho bé, cha mẹ tuyệt đối không nên tự ý mua và sử dụng. Thay vào đó, hãy đưa trẻ đi khám tại các cơ sở y tế để được bác sĩ đánh giá nguyên nhân gây bệnh. Nếu thực sự là do vi khuẩn, bác sĩ sẽ chỉ định loại kháng sinh phù hợp nhất với liều lượng và thời gian điều trị cụ thể nhằm mang lại hiệu quả tối ưu mà vẫn an toàn cho bé yêu của bạn.
Trường hợp cần sử dụng thuốc kháng sinh cho bé
Sốt, ho, sổ mũi là những triệu chứng thường gặp ở trẻ sơ sinh khiến nhiều phụ huynh lo lắng. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng nên vội vàng dùng thuốc kháng sinh cho bé. Điều quan trọng là xác định đúng nguyên nhân gây bệnh – do virus hay vi khuẩn – để tránh tình trạng dùng sai thuốc, gây hại cho sức khỏe của trẻ về lâu dài.
Kháng sinh chỉ dùng khi nào?
Kháng sinh không có tác dụng với virus, vì vậy nếu trẻ chỉ bị cảm do siêu vi, việc dùng kháng sinh là không cần thiết và có thể dẫn đến kháng thuốc. Ngược lại, khi có bằng chứng rõ ràng về nhiễm khuẩn do vi khuẩn hoặc trẻ có nguy cơ nhiễm khuẩn cao, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng kháng sinh phù hợp.
Trước khi quyết định sử dụng thuốc kháng sinh, cha mẹ nên để bác sĩ tiến hành các xét nghiệm cần thiết như: công thức máu, CRP, cấy dịch, test nhanh… để xác định chính xác nguyên nhân và có hướng điều trị tối ưu nhất. Việc dùng kháng sinh đúng bệnh, đúng liều, đúng thời điểm sẽ giúp bé nhanh hồi phục mà không gặp biến chứng nguy hiểm.
Các bệnh lý thường cần dùng thuốc kháng sinh cho bé sơ sinh:
- Viêm tai giữa: Đây là tình trạng khá phổ biến, đặc biệt ở trẻ bú bình, có thể gây đau tai, quấy khóc, sốt cao.
- Viêm họng do liên cầu khuẩn tan huyết beta nhóm A: Cần được chẩn đoán chính xác bằng test nhanh hoặc cấy dịch họng trước khi dùng kháng sinh.
- Viêm phổi: Với các biểu hiện như ho dai dẳng, thở nhanh, thở gấp, da tím tái – bác sĩ sẽ cần can thiệp kịp thời bằng kháng sinh đặc trị.
- Viêm màng não: Là bệnh lý nguy hiểm đòi hỏi điều trị khẩn cấp bằng kháng sinh đường tĩnh mạch.
- Nhiễm khuẩn huyết: Một tình trạng nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng, cần điều trị tích cực tại bệnh viện.
Những lưu ý quan trọng khi sử dụng thuốc kháng sinh cho bé
Việc sử dụng thuốc kháng sinh cho bé, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh, luôn cần sự thận trọng cao độ. Tuy nhiên, dù được kê đơn, việc sử dụng thuốc kháng sinh cho trẻ sơ sinh vẫn cần được cha mẹ lưu ý một số nguyên tắc quan trọng sau:
- Tuyệt đối không trộn lẫn nhiều loại kháng sinh với nhau, trừ khi có chỉ định cụ thể từ bác sĩ.
- Không nên tự ý sử dụng hoặc ngưng thuốc giữa chừng, ngay cả khi các triệu chứng của trẻ có dấu hiệu cải thiện. Việc dừng thuốc sớm có thể khiến vi khuẩn chưa bị tiêu diệt hoàn toàn, dẫn đến tình trạng kháng thuốc về sau.
- Sau 72 giờ điều trị, nếu không thấy tiến triển tích cực, cần đưa trẻ tái khám để bác sĩ đánh giá lại hướng điều trị và cân nhắc đổi kháng sinh phù hợp.
- Cẩn trọng khi dùng các kháng sinh có độc tính cao như Aminoglycoside, Chloramphenicol hay Quinolone vì những thuốc này có thể ảnh hưởng đến gan, thận, và hệ thần kinh của trẻ.
- Nếu bé có biểu hiện rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, đầy bụng hay nôn ói trong quá trình dùng thuốc, cần ngừng thuốc và đưa bé đến cơ sở y tế để được tư vấn kịp thời.
Mối nguy hiểm khi lạm dụng thuốc kháng sinh cho bé
Việc sử dụng thuốc kháng sinh cho trẻ một cách bừa bãi, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh, không chỉ không mang lại hiệu quả điều trị mà còn có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe của trẻ về lâu dài.
Nguy cơ kháng thuốc
Nhiều cha mẹ thường tự ý ngưng kháng sinh cho con ngay khi thấy các triệu chứng như sốt, ho, sổ mũi… bắt đầu thuyên giảm. Đây là một sai lầm phổ biến, vì khi chưa hoàn tất liệu trình, vi khuẩn có thể chưa bị tiêu diệt hoàn toàn và có cơ hội “học cách” chống lại thuốc, dẫn đến hiện tượng kháng kháng sinh – một trong những mối đe dọa y tế toàn cầu hiện nay.
Khi không hiệu quả sau 72 giờ thì đừng tiếp tục “cố gắng”
Nếu sau 72 giờ dùng kháng sinh mà triệu chứng không cải thiện, đó là dấu hiệu cảnh báo cha mẹ cần đưa trẻ đi tái khám ngay. Bác sĩ sẽ đánh giá lại chẩn đoán, đồng thời xem xét việc thay đổi loại kháng sinh khác phù hợp hơn. Việc tiếp tục dùng kháng sinh không hiệu quả có thể kéo dài bệnh, gây tổn thương hệ miễn dịch còn non nớt của trẻ.
Lời kết
Theo Kiến thức y khoa, việc cho trẻ sơ sinh sử dụng thuốc kháng sinh cần được thực hiện một cách khoa học và kịp thời để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất. Khi được chỉ định đúng, thuốc kháng sinh cho bé sẽ giúp ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh, hỗ trợ cơ thể bé nhanh chóng phục hồi.