Thực phẩm chức năng hỗ trợ giấc ngủ đang trở thành lựa chọn phổ biến cho người gặp khó khăn trong việc ngủ sâu, ngủ ngon. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu đúng về cơ chế, hiệu quả và cách dùng nhóm sản phẩm này. Bài viết dưới đây Kiến thức y khoa sẽ giúp bạn làm rõ những hiểu lầm phổ biến và đưa ra lựa chọn phù hợp cho từng nhu cầu giấc ngủ khác nhau.
Mối liên hệ đặc biệt giữa giấc ngủ và sức khỏe thần kinh
Ngủ đủ giấc không đơn thuần là nghỉ ngơi, đó là lúc cơ thể khôi phục, não bộ loại bỏ độc tố và tế bào tái tạo. Theo National Sleep Foundation, người trưởng thành cần ngủ 7–9 tiếng mỗi đêm để đảm bảo sức khỏe tinh thần và thể chất.
Khi thiếu ngủ kéo dài, bạn dễ gặp các vấn đề như suy giảm trí nhớ, rối loạn tâm lý, tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tiểu đường, béo phì…
Chính vì vậy, việc sử dụng thực phẩm chức năng hỗ trợ giấc ngủ đang ngày càng được quan tâm như một giải pháp tự nhiên, ít gây phụ thuộc. Chúng giúp cân bằng lại nhịp sinh học và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
Hiểu đúng bản chất thực thụ của thực phẩm chức năng
Nhiều người lầm tưởng thực phẩm chức năng hỗ trợ giấc ngủ giống như thuốc an thần hay thuốc ngủ kê đơn. Trên thực tế, chúng không phải là thuốc và không có tác dụng gây buồn ngủ tức thì mà hoạt động theo cơ chế tự nhiên, hỗ trợ cơ thể tự điều chỉnh nhịp sinh học, giảm căng thẳng, thư giãn thần kinh.
Điểm đặc biệt là các sản phẩm này chủ yếu chứa các hoạt chất có nguồn gốc tự nhiên hoặc các vitamin, khoáng chất thiết yếu. Vì vậy, chúng phù hợp cho người mất ngủ nhẹ đến trung bình, hoặc người cần hỗ trợ cải thiện giấc ngủ mà không muốn lệ thuộc vào thuốc kê đơn.
Cơ chế hoạt động của thực phẩm chức năng hỗ trợ giấc ngủ
Nhiều sản phẩm hoạt động bằng cách tăng nồng độ melatonin – hormone điều khiển nhịp thức ngủ của cơ thể. Melatonin thường tăng vào buổi tối và giảm vào ban ngày, nên việc bổ sung từ bên ngoài sẽ giúp kích thích cảm giác buồn ngủ tự nhiên.
Các thành phần như L-theanine, chiết xuất hoa cúc, valerian hay magnesium trong thực phẩm chức năng hỗ trợ giấc ngủ có tác dụng làm dịu hoạt động thần kinh. Ngoài ra chúng có khả năng giảm stress, hạ mức cortisol – vốn là thủ phạm làm rối loạn chu kỳ giấc ngủ.
Khi nào nên sử dụng thực phẩm chức năng thay vì thuốc ngủ
Trong nhiều trường hợp, sử dụng thực phẩm chức năng hỗ trợ giấc ngủ là phương án an toàn và hiệu quả hơn dùng thuốc ngủ, nhất là khi mất ngủ do thay đổi nhịp sinh học, stress tạm thời, hoặc môi trường sống chưa ổn định.
Thuốc ngủ có thể gây nghiện, giảm hiệu quả theo thời gian và gây buồn ngủ cả ban ngày. Ngược lại, thực phẩm chức năng hỗ trợ giấc ngủ giúp khôi phục cơ chế ngủ tự nhiên mà không làm suy giảm nhận thức hay gây mệt mỏi sau khi tỉnh dậy.
Với trường hợp rối loạn giấc ngủ nặng, kéo dài nhiều tháng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, bạn nên gặp bác sĩ để được đánh giá và chỉ định phù hợp.
Thành phần nổi bật mang lại hiệu quả ngủ sâu và tự nhiên
Không phải tất cả thực phẩm chức năng hỗ trợ giấc ngủ đều giống nhau. Hiệu quả phụ thuộc lớn vào thành phần và cơ địa người dùng. Dưới đây là một số hoạt chất phổ biến và được nghiên cứu nhiều:
Melatonin – Chiếc đồng hồ sinh học tự nhiên của cơ thể
Melatonin trong thực phẩm chức năng được sản xuất tự nhiên bởi tuyến tùng trong não, bắt đầu tăng vào buổi tối để gây buồn ngủ. Việc bổ sung melatonin liều thấp (0.5 – 5mg) đã được chứng minh giúp người đi ngủ sớm hơn và cải thiện chất lượng giấc ngủ, đặc biệt với người làm việc ca đêm, lệch múi giờ hoặc người già có nồng độ melatonin thấp.
Valerian root – Thảo dược giúp thư giãn thần kinh
Chiết xuất từ rễ cây valerian đã được dùng từ hàng trăm năm ở châu Âu như một loại an thần tự nhiên. Nghiên cứu cho thấy valerian trong thực phẩm chức năng hỗ trợ giấc ngủ có thể cải thiện thời gian đi vào giấc ngủ và giảm tình trạng tỉnh giấc giữa đêm mà không gây buồn ngủ ban ngày.
L-theanine – Axit amin từ trà xanh giúp thư giãn
L-theanine trong thực phẩm chức năng hỗ trợ giấc ngủ là hoạt chất có trong trà xanh, có khả năng kích thích sóng alpha trong não, tạo cảm giác thư thái. Khi kết hợp với melatonin, L-theanine tăng hiệu quả điều hòa giấc ngủ mà vẫn duy trì sự tỉnh táo cần thiết khi thức dậy.
Dùng đúng cách mới phát huy hiệu quả tối ưu
Việc sử dụng thực phẩm chức năng hỗ trợ giấc ngủ cần có chiến lược rõ ràng, đúng liều, đúng thời điểm để mang lại kết quả tốt nhất và tránh phụ thuộc vào sản phẩm.
Thông thường, nên dùng trước khi đi ngủ từ 30–60 phút. Không nên lạm dụng hoặc tăng liều nếu chưa thấy tác dụng ngay, bởi phần lớn các hoạt chất thiên nhiên cần thời gian để tích lũy và tương tác với cơ thể.
Ngoài ra, nên kết hợp thực phẩm chức năng hỗ trợ giấc ngủ với các biện pháp hỗ trợ khác như hạn chế ánh sáng xanh vào buổi tối. Bên cạnh đó nên tránh caffeine sau 14h và giữ không gian ngủ yên tĩnh, mát mẻ, dễ chịu.
Lời kết
Thực phẩm chức năng hỗ trợ giấc ngủ là lựa chọn đáng cân nhắc trong bối cảnh căng thẳng và áp lực ngày càng ảnh hưởng đến chất lượng nghỉ ngơi của con người. Tuy nhiên, cần sử dụng đúng cách, đúng thời điểm và kết hợp với lối sống khoa học để đạt hiệu quả tối ưu. Đừng quên tham khảo ý kiến chuyên gia và các thông tin trên Kiến thức y khoa trước khi sử dụng nếu bạn có bệnh lý nền hoặc triệu chứng kéo dài.